Na mocy obowiązującym przepisów Kodeksu pracy osoba zatrudniona na umowie o pracę wydaje zgodę na wykonywanie danego rodzaju pracy u danego pracodawcy. Ma więc obowiązek stosowania się do poleceń z jego strony, o ile są one zgodnie z zakresem obowiązków znajdującym się w umowie. Do czego pracodawca może natomiast pracownika zmusić?

1.Godziny nadliczbowe

Pracownik nie może odmówić swojemu pracodawcy pozostania w pracy w godzinach nadliczbowych, chyba że znajduje się pod szczególna ochroną. Jednak godziny nadliczbowe można zlecić tylko w kilku sytuacjach: kiedy zachodzi konieczność przeprowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia czy zdrowia, zachodzi konieczność usunięcia awarii bądź wynika to ze szczególnych potrzeb pracodawcy. Praca taka wiąże się z dodatkowym wynagrodzeniem oraz dodatkiem w wysokości 50% wynagrodzenia jeśli praca odbywa się w normalny dzień pracy lub 100% wynagrodzenia w przypadku pracy w święta czy w niedziele. Pracodawca może też zamiast wynagrodzenia wysłać pracownika na wolne w zamian za godziny nadliczbowe.

2. Praca w sobotę

Pracodawca może też zlecić pracownikowi pracę w sobotę, a więc w dniu wolnym. Nie może być to zaplanowane w harmonogramie pracy. Za taką przepracowaną sobotę pracodawca powinien udzielić pracownikowi dzień wolny do końca danego okresy rozliczeniowego. Jeśli praca w sobotę przekraczała 8 godzin pracy to kolejne godziny uznawane są za godziny nadliczbowe. Przysługuje więc za nie osobne wynagrodzenie.

3. Zmuszenie do wzięcia urlopu

Pracodawca może wysłać swojego pracownika na przymusowy urlop. Musi bowiem udzielić urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. Ma to miejsce także wówczas gdy pracownik na taki urlop nie chce się udać. Za nieprzestrzeganie tego przepisu pracodawcy grozi kara grzywny w wysokości do 30 tysięcy złotych. Pracodawca może więc na taki urlop wysłać pracownika bez uzgadniania z nim terminu. Za zaległy urlop nie można bowiem wypłacać ekwiwalentu pieniężnego.

4. Odwołanie z urlopu

Urlop pracownika można przerwać jeśli w jego czasie pojawiły się okoliczności, o których pracodawca w momencie udzielania urlopu nie mógł wiedzieć. Są to sytuacje trudne do zaplanowania wcześniej np. różnego rodzaju awarie, których nie jest w stanie naprawić inny pracownik. Pracownik nie ma prawa kwestionować decyzji pracodawcy. Odwołanie z urlopu jest bowiem poleceniem służbowym, któremu trzeba się podporządkować. Forma może być dowolna – telefoniczna czy mailowa. Pracodawca musi jednak pokryć koszty poniesione przez pracownika, a więc te związane z przejazdem czy pobytem w hotelu.

5. Obniżenie wynagrodzenia

Pracodawca może zmniejszyć pensję pracownikowi o ile jest to uzasadnione sytuacją finansową firmy. Kodeks pracy nie precyzuje przy tym dokładnych przyczyn, jakie uprawniają pracodawcę do zmniejszenia wynagrodzenia. Wynikają one na ogół z orzecznictwa sądów i nie mogą mieć związku np. z ogólnym kryzysem finansowym na świecie. . Wcześniej jednak pracodawca powinien zaproponować pracownikowi obniżenie pensji za porozumieniem stron.

Pomocy prawnej potrzebnej o opracowania artykułu udzieliła nam kancelaria prawna Marek Tylewski – dziękujemy