Nauczycielka zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony nie stawiła się w pracy na dyżur jako wychowawca w internacie po złożeniu w sekretariacie dnia 29.05.2019 r wniosków o urlop bezpłatny na 30.05.2019 r. i 02.06.2019 r. bez podania przyczyny nieobecności. Dyrektor nie wyraził zgody na w/w urlop pismem przesłanym na adres domowy.

Nauczycielka zatrudniona na podstawie umowy o pracę  na czas nieokreślony  nie stawiła się w pracy na dyżur jako wychowawca w internacie po złożeniu w sekretariacie dnia 29.05.2019 r wniosków o urlop bezpłatny na 30.05.2019 r. i 02.06.2019 r. bez podania przyczyny nieobecności. Dyrektor nie wyraził zgody na w/w urlop pismem przesłanym na adres domowy. Nauczycielka bez uzyskania odpowiedzi nie stawiła się w pracy. Nieobecność została zakwalifikowana jako nieobecność nieusprawiedliwiona niepłatna. Czy w przypadku udzielenia upomnienia przy pierwszej nieobecności można przy drugiej udzielić nagany?

Odpowiedź:

Tak. Za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy nauczyciel może być ukarany karą nagany, a także karą pieniężną. Może to również być podstawą do pociągnięcia nauczyciela do odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Uzasadnienie:

Wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią (art. 80 Kodeksu pracy). Jeżeli zatem nauczyciel był nieobecny w pracy i nie usprawiedliwił swojej nieobecności w pracy nie przysługuje mu za ten dzień wynagrodzenie.

Pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia. W razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy, pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy. Jeżeli przepisy prawa pracy obowiązujące u danego pracodawcy nie określają sposobu zawiadomienia pracodawcy o przyczynie nieobecności pracownika w pracy, zawiadomienia tego pracownik dokonuje osobiście lub przez inną osobę, telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności albo drogą pocztową, przy czym za datę zawiadomienia uważa się wtedy datę stempla pocztowego (§ 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy).

Nauczyciel może otrzymać urlop płatny lub bezpłatny dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych, a bezpłatny z innych ważnych przyczyn (art. 68 ust. 1 Karty Nauczyciela). Oznacza to, że wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego nauczyciel powinien uzasadnić ważnymi przyczynami. Urlopu tego udziela pracodawca (art. 174 § 1 Kodeksu pracy). W opisanej sytuacji nauczyciel nie miał zatem podstaw do przyjęcia, że przebywa na urlopie bezpłatnym, a jego nieobecność w pracy powinna być traktowana jako nieusprawiedliwiona.

Jako, że nauczyciele otrzymują wynagrodzenie za pracę z góry w pierwszym dniu miesiąca (art. 39 ust. 3 Karty Nauczyciela), wynagrodzenie za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy należy odliczyć z wynagrodzenia za najbliższy miesiąc (art. 87 § 7 Kodeksu pracy). Należy zaznaczyć, że takie odliczenie z wynagrodzenie nie wymaga konieczności uzyskania zgody pracownika, pod warunkiem, że jest dokonane z najbliższego wynagrodzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1994 r., I PRN 71/94; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1994 r., I PRN 81/94).

Kolejną konsekwencją nieusprawiedliwionej nieobecności może być odpowiedzialność porządkowa nauczyciela (art. 75 ust. 2 Karty Nauczyciela). Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować karę upomnienia lub karę nagany (art. 108 § 1 Kodeksu pracy). Dodatkowo za opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia pracodawca może zastosować również karę pieniężną (art. 108 § 2 Kodeksu pracy). Kara pieniężna za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika (art. 108 § 3 Kodeksu pracy). Należy pamiętać, że kara porządkowa nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia (art. 109 § 1 Kodeksu pracy). O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika (art. 110 Kodeksu pracy).

Nieusprawiedliwiona nieobecność nauczyciela w pracy może być również potraktowana jako uchybienie godności zawodu, skutkujące odpowiedzialnością dyscyplinarną nauczyciela (art. 75 ust. 1 Karty Nauczyciela). W takim wypadku dyrektor może zawiadomić komisję dyscyplinarną dla nauczycieli działającą przy wojewodzie o danym zdarzeniu. Na skutek zawiadomienia zostanie wszczęte postępowanie wyjaśniające, na podstawie którego rzecznik odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli zdecyduje, czy zasadne jest wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.

Zapamiętaj!

Nieusprawiedliwiona nieobecność pracownika w pracy skutkuje brakiem prawa do wynagrodzenia za ten dzień. W przypadku nauczycieli, którzy otrzymują wynagrodzenie z góry, odliczenie wynagrodzenia za czas nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy następuje w następnym miesiącu i nie trzeba mieć na to zgody pracownika. Oprócz pozbawienia wynagrodzenia, nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy stanowi delikt pracowniczy, za który można ukarać pracownika karą upomnienia, nagany lub karą pieniężną. Ponadto w przypadku nauczycieli zachowanie takie może stanowić podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko nauczycielowi.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 2018 r., poz. 917 ze zm.) – art. 80, art. 87 § 7, art. 108, art. 109 § 1, art. 110, art. 174 § 1,
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. 2018 r., poz. 967 ze zm.) – art. 39 ust. 3, art. 68 ust. 1, art. 75,
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. 2014 r., poz. 1632 ze zm.) – § 2,
• Wyrok SN z dnia 4 października 1994 r., I PRN 71/94, OSNAPiUS 1995/7 poz. 89,
• Wyrok SN z dnia 11 października 1994 r., I PRN 81/94, OSNAPiUS 1995/5 poz. 65,
• wyrok SN z dnia 7 listopada 2013 r., SNO 29/13,
• wyrok SN z dnia 16 września 2008 r., II PK 26/08, OSNP 2010/3-4/36,
• wyrok SN z dnia 28 października 2009 r., II PK 123/09, OSNP 2011/11-12/148

Dariusz Dwojewski
Doktor nauk prawnych, specjalista prawa pracy i prawa oświatowego
Ekspert Portalu Oświatowego
www.PortalOswiatowy.pl